Her en der in de stad liggen tussen de gewone stoeptegels 411 bijzondere exemplaren: sobere kleine zwarte stenen. Je moet een beetje buigen om te lezen wat erop staat: een naam, een paar jaartallen en een plek. Heel vaak is die plek Auschwitz. Of Sobibor.
De 411 herdenkingsstenen markeren de huizen van waaruit in de oorlog bewoners zijn gedeporteerd om elders te worden vermoord: 314 voor joodse Amersfoorters en 71 voor verzetsstrijders. Hun plek in de stad is allang ingenomen door anderen. Hun namen waren vergeten, totdat de stichting Herdenkingsstenen Amersfoort ze teruggaf aan de stad. Op 10 april vond de laatste ceremoniële steenlegging plaats.
Het boek, waarin Channa Kalmann in vijftien portretten een aantal slachtoffers van toen opnieuw tot leven wekt, markeert de officiële afronding van het project. Bij ontdekking van informatie over nog onbekende slachtoffers zullen ook in de toekomst overigens steeds nieuwe stenen worden gelegd. Channa Kalmann (1975) schreef eerder over de oorlog (Mijn God, waarom hebt Gij ons niet verlaten?) en over Amersfoort (Nooit iets cadeau gekregen, over succesvolle Soesterkwartierders).
Een van de verhalen gaat over de twee gezinnen van de Amersfoortse broers Sam en Arie van Tijn, allebei kleine middenstanders, de een vader van zeven kinderen, de ander van vier. Niemand van beide gezinnen overleefde de oorlog, en er is in het Amersfoort van nu ook bijna niemand meer die zich nog een van deze Van Tijns kan herinneren.
Aan Nathan Hilversum is een ander verhaal gewijd, Amersfoorts eerste busondernemer. Hij verloor zijn zes kinderen en veertien kleinkinderen maar overleefde zelf de Holocaust, en pakte met een onbegrijpelijke kracht zijn leven in Amersfoort weer op. Hij was en bleef met hart en ziel verbonden aan voetbalclub APWC. Een heel ander soort verhaal is dat over dominee Sjouke Rijker die in de laatste winter van de oorlog in de buurt van kamp Amersfoort gefusilleerd werd, tien dagen nadat zijn zonen Frans en Klaas hetzelfde lot had getroffen. Alle drie zaten ze in het verzet.
De onlangs met de PC Hooftprijs bekroonde schrijfster Marga Minco woonde in de oorlog enige tijd met haar broer en haar ouders in Amersfoort. Veel van haar literaire werk grijpt terug op die periode. Het slothoofdstuk van Hun namen niet vergeten is gewijd aan haar omgekomen familieleden, onder wie haar ouders.
Het boek ‘Hun namen niet vergeten’ is geschreven op verzoek van de stichting Herdenkingsstenen Amersfoort en is op 24 april gepresenteerd bij de officiële afsluiting van de plaatsing van de stenen. Het boek telt 148 pagina’s en kost € 19,95. De auteur en de uitgever, Channa Kalmann en haar vader Arjeh, komen op 1 mei naar Boekhandel Riemer, Emiclaerhof 18, om over het boek te praten en eruit voor te lezen. Inloop met koffie om 19.30 uur, start om 20.00 uur. De boekwinkel vraagt voor deze avond een bijdrage van €5.
