Voor het eerst in Europa: 100 jaar Afrikaans-Amerikaanse kunst gebaseerd op storytelling. Vanaf 8 februari tonen bijna 50 kunstenaars de visueel overweldigende rijkdom van de deze cultuur. Rond de 140 bruiklenen, voornamelijk uit Amerika, komen naar Amersfoort. Het werk van een groot deel van de kunstenaars was niet eerder in Nederland te zien. Maak kennis met de kernfiguren van de Afrikaans-Amerikaanse kunst en ontdek hun verhaal.

De tentoonstelling is samengesteld door gastcurator Rob Perrée: “Zwarte Amerikaanse kunstenaars hebben veel belangrijks en veel moois te vertellen. Ze willen graag gehoord worden. In Nederland werden ze tot nu toe nauwelijks gehoord. Deze tentoonstelling biedt een unieke mogelijkheid om die schade in te halen.”

Tell Me Your Story start bij de Harlem Renaissance. In de jaren twintig maakten Afrikaans-Amerikaanse schrijvers, muzikanten en theatermakers furore in Harlem, wat zich vertaalde in de beeldende kunst. Vandaag beleeft de rijkdom van de zwarte cultuur opnieuw een renaissance. In de Verenigde Staten zijn Afrikaans-Amerikaanse kunstenaars zichtbaarder dan ooit. De tentoonstelling plaatst de hedendaagse kunstenaars in de context van hun voorgangers.

De tentoonstelling is chronologisch ingedeeld in vijf tijdvakken: Harlem Renaissance, Post Harlem Renaissance, Civil Rights, Black Renaissance en Bloom Generation. De gemeenschappelijke deler van de verschillende kunstenaars is de noodzaak om zich uit te drukken en daarmee een belangrijke Afrikaanse traditie in leven houden: Storytelling.

Storytelling

De slavernij heeft de orale traditie van storytelling versterkt in plaats van vernietigd. Tot slaaf gemaakten werd bewust educatie onthouden, omdat het hen mondig en opstandig zou maken. Dat verbod stimuleerde het vertellen van verhalen en het daarmee behouden van de Afrikaanse geschiedenis. De verhalen werden van generatie op generatie doorverteld.

Harlem Renaissance

Vanuit de zuidelijke staten trokken zwarte Amerikanen naar het noorden en verzamelden zich mede in de New Yorkse wijk Harlem. Honderd jaar geleden, in de jazz age, bloeide daar de zwarte cultuur op en ontstond de Harlem Renaissance. Dichtbundels, romans, artikelen, kunstwerken, muziekstukken en theatervoorstellingen zijn daar het bewijs van. In de tentoonstelling zijn onder andere eerste edities van belangrijke boeken die de beweging aandreven te zien. De covers zijn geïllustreerd door kunstenaars als Aaron Douglas en Winold Reiss.

Post Harlem Renaissance

De generatie die tijdens of na de Harlem Renaissance werd geboren maakte de vertaling naar de beeldende kunst. Jacob Lawrence, Romare Bearden, Charles White en Betye Saar verbeeldden in hun werk het dagelijks leven van de zwarte Amerikaan. De gedichten, verhalen en teksten van hun voorgangers wisten zij op een indringende manier van beelden te voorzien. 

Civil Rights

De Civil Rights Act van 1964 leek de oplossing voor de, ondanks eerder beschreven perioden, aanhoudende discriminatie en segregatie. Maar de raciale ongelijkheid ging door. Er ontstonden bewegingen als de Civil Rights Movement, Black Power en de Black Panthers. Zwarte kunstenaars moesten en wilden zich ook tot het probleem verhouden. De AfriCOBRA-groep, onder meer opgericht door Wadsworth Jarrell, zocht naar een toegankelijke beeldtaal om haar ideologie over te brengen. Emory Douglas, als Minister van Cultuur van de Black Panthers, koos een meer activistische aanpak.

Black Renaissance

In de jaren negentig kwam er, vergelijkbaar met de Harlem Renaissance, een opleving van de zwarte cultuur. Het succes was te verklaren vanuit de opkomst van een zwarte middenklasse. Eind jaren tachtig stortte de Amerikaanse kunstmarkt in en gretige, jonge Afrikaans-Amerikaanse kunstenaars werden interessant. De toegenomen belangstelling voor geëngageerde kunst maakte ze bovendien inhoudelijk aantrekkelijk. Kara Walker brak in 1994 door met haar silhouet-installatie in The Drawing Center in Soho en Kerry James Marshall kreeg in dat jaar zijn eerste grote museale solotentoonstelling in het moCa Cleveland.

Bloom Generation

Vandaag staat de rijkdom van de zwarte cultuur opnieuw volop in de schijnwerpers. In Amerika zijn Afrikaans-Amerikaanse kunstenaars zichtbaarder dan ooit. Kunstenaars als Kehinde Wiley, Hank Willis Thomas en Devan Shimoyama krijgen veel belangstelling. De directeur van het MoMA, Glenn Lowry, noemt Afrikaans-Amerikaanse kunstenaars de interessantste kunstenaars van het moment. Maar die belangstelling blijft in Nederland vooralsnog uit. De tentoonstelling in Kunsthal KAdE brengt daar verandering in.

Tell Me Your Story laat ons niet alleen kennismaken met de kernfiguren van de Afrikaans-Amerikaanse kunst, het leert ons ook hoe we verhalen vertellen en levend houden. Bij de tentoonstelling verschijnt een catalogus met daarin een kenschets van iedere deelnemende kunstenaar.

Deelnemende kunstenaars

Carl van Vechten (1880-1964), Winold Reiss (1886-1953), James van der Zee (1886-1983), Horace Pippin (1888-1946), Palmer Hayden (1890-1973), Augusta Savage (1892-1962), Aaron Douglas (1898-1979), Hale Woodruff (1900-1980), Richmond Barthé (1901-1989), William H. Johnson (1901-1970), Beauford Delaney (1901-1979), Romare Bearden (1911-1988), Elizabeth Catlett (1915-2012), Jacob Lawrence (1917-2000), Charles White (1918-1979), John Biggers (1924-2001), Robert Colescott (1925-2009), Betye Saar (1926), Benny Andrews (1930-2006), Gordon Parks (1912-2006), Wadsworth Jarrell (1929), Faith Ringgold (1930), David Driskell (1931), Bob Thompson (1937-1966), Aminah Robinson (1940-2015), Gerald Williams (1941), Emory Douglas (1943), Carrie Mae Weems (1953), Kerry James Marshall (1955), Todd Gray (1955), Alison Saar (1956), Henry Taylor (1958), Whitfield Lovell (1959), Lyle Ashton Harris (1965), Radcliffe Bailey (1968), Kara Walker (1969), Trenton Doyle Hancock (1974), Hank Willis Thomas (1976), Umar Rashid (1976), Kehinde Wiley (1977), Latoya Ruby Frazier (1982), Paul Mpagi Sepuya (1982), Jordan Casteel (1989), Jonathan Lyndon Chase (1989), Dáreece Walker (1989), Devan Shimoyama (1989), Cameron Welch (1990)

Over Rob Perrée

Rob Perrée is kunsthistoricus, onafhankelijk schrijver en curator. Hij is oprichter/redacteur van het online tijdschrift africanah.org en bestuurslid van CBK Zuidoost. Sinds de jaren 90 volgt hij de Afrikaans-Amerikaanse kunst intensief.

Amerikajaar 2020

De tentoonstelling past in een drieluik over de Verenigde Staten in Kunsthal KAdE in 2020. Aanleiding is de presidentsverkiezing op 3 november, een belangrijk moment in een politiek en sociaal gepolariseerd land. Tijdens de verkiezingen, in het najaar, maakt KAdE een presentatie met als centrale vraag hoe het is om in deze tijd kunstenaar in de VS te zijn. In de zomer komt er een tentoonstelling over Art Activism in New York in de jaren 80, een decennium dat ook gekenmerkt werd door geëngageerde kunstenaars.

De tentoonstelling is mede mogelijk gemaakt door de rijksoverheid: de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed heeft namens de Minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap een indemniteitsgarantie toegekend.